Het Park Uithof is een bijzonder Almeers park. Het is niet alleen het oudste park van Almere, het heeft ook een door bureau INBO (opsteller van het ontwikkelingsplan en stedenbouwkundig plan van de wijk De Laren) genoemde bijzondere Engelse landschapsstijl. Het romantische karakter onderscheidt zich van de andere parken in de stad.

 Het jonge Almere heeft wat zijn start betreft een onbekende, geheime geschiedenis en een bekende, officiële geschiedenis. Over het park Uithof is slechts met moeite iets in de archieven terug te vinden. 

 

De eerste geschiedenis van het park Uithof beschrijven we vanaf het moment dat de mens hier kwam wonen. In de bodem van park Uithof bevinden zich archeologische resten uit de Steentijd, specifiek de periode vanaf het einde van de Oude Steentijd tot en met de Midden Steentijd (10.000 – 4.900 v. Chr.). 

 

Na het einde van de laatste IJstijd was het klimaat aanvankelijk nog erg koud. Het grondgebied van Almere bestond uit een open dekzandlandschap waarin vooral rendierjagers actief waren. Met het stijgen van de temperatuur veranderde ook het landschap, en daarmee ook het landschapsgebruik. Pas in de Midden Steentijd (8.800 – 4.900 v. Chr) transformeerde het dekzandlandschap eerst in een bos met hoofdzakelijk berken- en dennenbomen ( circa 7.000 v.Chr.) en vervolgens in een gemengd loofbos. In dat veranderende landschap leefden rondtrekkende jagers en verzamelaars groepen voor wie seizoensvariaties in het aanbod van voedsel en grondstoffen een belangrijke motor waren achter de dynamiek in hun samenlevingen.

 

Als gevolg van de stijging van de zeewaterspiegel begonnen rond 6.000 v. Chr. de lagere delen van het Almeerse landschap te vernatten. De zeespiegelstijging zette zich gestaag door totdat het landschap rond 3.800 v. Chr. was veranderd in een uitgestrekt moerasgebied dat onder invloed was komen te staan van de getijden van de zee. Hiermee kwam een einde aan circa 5.000 jaar steentijd bewoning in dit deel van Flevoland.  Dit deel van Nederland was in die tijd het best te vergelijken met de huidige Biesbosch.

Rond het begin van de jaartelling was ter hoogte van het huidige Almere een groot meer ontstaan, dat in de Romeinse tijd het Mare Flevum of Lacus Flevum werd genoemd. Hieruit vormde zich het latere Aelmere dat vanaf de 14e eeuw de Zuiderzee werd genoemd. 

 In 1968 viel dit deel van de Zuidelijke Flevopolder droog.

 

De Rijksdienst voor de IJsselmeerpolders (RIJP) heeft, in alle jaren dat ze hier actief was, een enorm aantal bomen geplant. Pas in 1984 droeg de RIJP alle bevoegdheden over aan de opgerichte Gemeente Almere.

 In 1968 viel dit deel van de Zuidelijke Flevopolder droog.

 

De Rijksdienst voor de IJsselmeerpolders (RIJP) heeft, in alle jaren dat ze hier actief was, een enorm aantal bomen geplant. Pas in 1984 droeg de RIJP alle bevoegdheden over aan de opgerichte Gemeente Almere.

 Het park Uithof is aangelegd op uitstekende klei bevattende landbouwgrond en dat is te merken aan de snelle groei van de bomen. Het is moeilijk voor te stellen dat de eerste bomen pas begin jaren ’70  zijn aangeplant. De RIJP plantte hier met boomplantmachines een bosperceel aan om de toekomstige bewoners van Almere in een beschutte en groene omgeving terecht te laten komen; een soort jas om hen te beschermen tegen de wind. Een overblijfsel hiervan is nog het zuidelijke bosperceel tegenover de 18 houten woningen van de Uithof. Oorspronkelijk was dit bosvak veel breder. Het liep tot de busbaan en stak onder de Westerdreef door.

 

Het bosperceel tegenover de voormalige Eerste Almeerse Montessorischool en naast de rotonde aan de Westerdreef werd rond 1980-1982 voor een deel gekapt ten behoeve van een bomendepot, waar verschillende bomen voor de in te richten omliggende wijken tijdelijk werden ingeplant. Dat verklaart waarom de diversiteit in bomen zo onvoorstelbaar groot is op deze locatie. Het is een arboretum (een levend boommuseum).  Het is niet duidelijk waarom deze bomen hier zijn achtergebleven. In het perceel stonden drie Abelen met een enorme stamomtrek en enorme hoogte. Deze reuzen dateerde nog uit de tijd dat het bosperceel aangeplant werd door de RIJP begin jaren ‘70, en hebben geprofiteerd van de aangevoerde betere grond die meekwam met de boomopslag. Dat verschil is ten opzichte van de Abelen in het bosperceel tegenover de houten woningen duidelijk te zien. De dikste woudreus had een stamomtrek van 4.20 meter! Het was een monument.  Bij een heftige najaarsstorm is een groot deel van deze boom ernstig beschadigd, met afgebroken takken. Uiteindelijk is deze boomstam begin 2017 als klimboom verplaatst naar de huidige wilgenspeelplek naast basisschool De Ark, zodat er toch een herbestemming aan is gegeven.

 

 Park Uithof is een kleinschalig wijk- en buurtpark en had een zeer fraai ontwerp in Engelse landschapsstijl. Het vormt een onderdeel van de Westelijke Groene Wig, een ‘groene vinger of groene long’ die tot diep in het stedelijke weefsel van Almere Haven doordringt. Bewoners van meerdere omliggende wijken genieten dagelijks van dit park.  Overal in Almere is dit uitgangspunt door de stedenbouwkundig ontwerpers gebruikt. 

 

Het ontwerp van park Uithof is rond 1980 gemaakt door ontwerpers van de RIJP. Men heeft hierbij het bosperceel naast de voormalige Eerste Almeerse Montessorischool en het vroegere boomopslag bij de rotonde geïntegreerd. Uitgangspunten waren bij het ontwerp om ook eetbaar groen voor de bezoekers van het park aan te planten. Het geluid van het autoverkeer op de Westerdreef werd afgeschermd door boomvakken. Het midden perceel kenmerkte zich door boom- en heestervakken die open percelen omgeven. Deze werden de ‘’woonkamers’’ genoemd. Elke woonkamer werd op minstens drie zijden ontsloten. 

 

Het ontwerp van park Uithof kenmerkte zich door zijn prachtige vergezichten en grote verscheidenheid in natuur ook door de mooie meanderende gracht die in de lengterichting door het park loopt. Het park is aan de noordwest- en westzijde afgeschermd van het drukke wegverkeer op de Westerdreef door hoge en dichte bospercelen. Aan de wijkzijde aan de oostkant heeft het park een open en toegankelijk karakter met ongekend mooie vergezichten en twee grote speelvelden. Aan de zuidzijde is het door de RIJP aangeplante windbrekende bosvak nog aanwezig. Het bosgebiedje is een relict van de eerste bosaanplant in Almere Haven. Het bosvak heeft een 'pionier'karakter en wijkt af van het omringende park. Dit bosvak behoort tot het oudste stedelijk groen van Almere. Het bosvak was vroeger overigens groter. Een deel van de bomen is verwijderd voor de vestiging van het asielzoekerscentrum. Later zijn daar de 18 houten woningen van de Uithof gebouwd. Park en bosvak zijn nu onderdeel van het bestemmingsplan De Laren. Dat gebied waaiert helemaal uit tot aan het Beginbos. 

 

Het hart van het park was bosachtig en doorsneden met een voetpad ter plekke van de voormalige busbaan. In de bospercelen waren kleine open percelen ontworpen. Dat gaf een enorm ruimtelijk effect omdat je daar heerlijk in rond kon dwalen en steeds verrassende nieuwe plekken tegenkwam. Het niveauverschil in het park door de aangelegde grondwallen maakte dat de bosranden dichtbegroeid leken. Je keek er alleen in winter doorheen. Zomers was het een dichte groene muur.

 

In de afgelopen 30 jaar is er veel veranderd in het park. De heestervakken waren totaal verwilderd en vele bomen hadden hier wortel geschoten of zich uitgezaaid. Helaas heeft de gemeente een aantal paden van de open percelen geblokkeerd na het ruig uitgevoerde groot onderhoud in 2011. Dit groot onderhoud was anders uitgevoerd dan door de gemeente was bedoeld. Teveel bomen zijn weggehaald en bij het kappen werd onnodig schade aan bestaande bomen toegebracht. Door de kap werkzaamheden kwam echter wel meer licht op de bodem van het bosvak, waardoor nieuwe onder begroeiing ontstond. 

 

In 2013 zijn ecologische oevers aangelegd. De aanwezige ecologische oevers waren aan vervanging toe en de aanwezige prachtige begroeiing is hiervoor weggehaald. De verwachting was dat na vijf jaar alles wel zou zijn hersteld. Het park is ecologisch heel waardevol. Dit komt door een spontane wildgroei van kruiden, bomen en dergelijke.

 

Het ecologische beheer door buurtinitiatief Uithof helpt de diversiteit in het park. Het parkontwerp is zeer innovatief geweest wat nog vele jaren mee zou kunnen gaan. Bent u liefhebber van het park, u kunt zich met ons inzetten om het park te verbeteren.

 

Uit het prille begin van Almere Haven zijn nog een aantal zaken in het park terug te vinden. De eerste busbaan van Almere boog bij de Middenhof af naar het noorden en stopte ter hoogte van de Westerdreef.  Een deel van het asfalt is weggewerkt onder een laag grond waarop bomen en struiken groeide, een ander deel asfalt ligt er nog. Zowel aan het asfalt als aan de betonnen  busbaanbrug ‘Gouwenbrug’ is te herkennen dat hier de busbaan liep. Later toen de wijk de Wierden werd gebouwd is de busbaan meer naar het westen verschoven en door deze wijk aangelegd. Begin jaren '80 zijn er plannen geweest om op de niet meer in gebruik zijnde busbaanbrug een natuur-educatief centrum te vestigen. Dat is uiteindelijk niet doorgegaan toen de gemeente het Eksternest aan de Muidergouw aan de rand van Almere Haven kon verwerven. Er was ook het plan om hier een heemtuin, een schooltuin en een kinderboerderij te realiseren. Eén van de bruggen heet nog steeds 'Boerderijbrug’. Ook in het Bestemmingsplan De Laren (2012) wordt weer gesproken over een kinderboerderij. Het zou een mooie plek zijn op het open veld bij basisschool De Ark. 

 

In 2003 werd door het vaststellen van de beleidsnota ‘Almere Parkstad’ (ook wel Parkennota genoemd) de toekomst van het park Uithof veilig gesteld.  Verdere woningbouw werd niet toegestaan in de Uithof, anders dan de in 2004 gerealiseerde  18 houten woningen op de locatie van het voormalige Asielzoekerscentrum, naast de voormalige Eerste Almeerse Montessorischool. De Parkennota is komen te vervallen met de door de gemeenteraad vastgestelde Nota Kleur voor Groen. 

 

Met dank aan de heer Van den Bogaard die de groei van Almere Haven intensief heeft gevolgd. Hij werkte in het eerste bedrijfspand in Almere, het PTT-schakelgebouw. Als eerste bewoner van de Keiwierde kreeg hij de sleutel van zijn huis van de toenmalige burgemeester. 

Dank ook aan het ‘Genootschap het Levende Huis’. Deels is geciteerd uit het boekje ‘’Boomverhalen, een kleine geschiedenis van Almere’’. website www.boomverhalen.nl 

Dank ook  aan Robert Cornelisse en Bep van Mil, bewoners van de Uithof.

Informatie over de archeologie is deels overgenomen uit het Bestemmingsplan De Laren  H5.11, juni 2012, gemaakt door IMRO.

 

 

Uit rapport van 1977: Daneben liegt der westliche Grünzug, der als viel genutztes Erholungsgebiet ein Gegenstück bilden sollte. Seine Funktion ist es den rekreativen Druck aus dem Stadtgebiet aufzufangen, wobei hier ausschließlich Einrichtungen fir Feierabend- und Tageserholung vorzusehen sind.

 

 

Vertaling: Daarnaast ligt het westelijke groengebied. Die moet, zoals veel gebruikt recreatiegebied een tegenkracht bieden. Zijn functie is om de recreatieve druk op te vangen van het stedelijk gebied, met het verstrekken van uitsluitend faciliteiten voor feest- en rustdagen..